Żółw olbrzymi

Żółwie olbrzymie (Geachelore gigantea) zamieszkujące Wyspy Seszelskie są -- obok żółwi słoniowatych z wysp Galapagos -- największymi żyjącymi dziś żółwiami lądowymi. Osiągają ciężar do 270 kg przy długości pancerza grzbietowego dochodzącej do 134 cm. Przodkowie tych opancerzonych gadów żyli prawdopodobnie na ziemi już przed 250 mln lat. Oba te gatunki nie różnią się wiele pod względem wyglądu i sposobu życia, choć należą do różnych linii ewolucyjnych.

Zamieszkują ciepłe, suche, nizinne tereny powulkaniczne i często wędrują w poszukiwaniu wody i bujnej roślinności. Wędrują od wieków tymi samymi wydeptanymi szlakami. Zwierzęta te mają bardzo dobrze rozwinięte poczucie czasu, zwłaszcza regularnie udają się na spoczynek.

Ciało żółwia olbrzymiego mieści się w ogromnym pancerzu z dwoma szczelinami, z których w przedniej chowa się głowa i kończyny przednie, w tylnej zaś kończyny tylne i ogon. Tak głowa, jak i skóra kończyn pokryta jest grubymi rogowymi tarczkami. Pancerz żółwia olbrzymiego jest niezmiernie wytrzymały na ucisk, mimo że ma tylko około 1-1,5 cm grubości.

Ubarwienie obydwu gatunków jest jednolicie ciemnoszare, a nawet czarne. Żółwie olbrzymie żywią się różnymi roślinami i owocami, zjadają nawet kaktusy. U tych gatunków, które zajmują tereny porośnięte głównie trawami, stanowiącymi ich podstawowy pokarm, pancerz grzbietowy ma normalnie wysklepione płytki grzbietowe w okolicy karku. U innych, żywiących się kaktusami i liśćmi krzewów, przednia część pancerza grzbietowego jest bocznie spłaszczona i wygięta w kształcie siodła. Dzięki temu długa szyja zwierzęcia może swobodnie wyginać się w górę.

Żółwie olbrzymie są żarłoczne: dorosłe osobniki zjadają do 25 kg pożywienia na dobę. Są zwierzętami o aktywności dziennej, ale w najgorętszej porze dnia chowają się i leżą, ukryte w zagłębieniach terenu w okolicy porośniętej krzewami.

Mimo licznych obserwacji żółwi olbrzymich nadal niewiele wiadomo o ich biologii. W okresie godów samce wydają donośne porykiwania, prawdopodobnie wabiąc w ten sposób samice. Do spotkań partnerów dochodzi w marcu i kwietniu, zwykle podczas dnia. Do wybranej okolicy zwierzęta zdążają nawet z odległych górzystych terenów. Składanie jaj następuje dopiero w listopadzie. Jaja są okrągłe, białe, o średnicy około 5 cm i mają twardą, wapienną skorupę. Samica składa je po 10-15 sztuk do 2 lub 3 kolejno wygrzebanych przez siebie dołków o głębokości do 40 cm. Po złożeniu jaj przykrywa je ziemią i, wielokrotnie obracając się w koło, nogami i brzuszną częścią pancerza -- plastronem -- ubija i wygładza powierzchnię ziemi. Jeżeli nie ma możliwości zakopania jaj, znosi je w skalnej szczelinie. Nie opiekuje się ani gniazdem, ani młodymi.

Okres inkubacji jaj w zależności od warunków klimatycznych trwa 95-245 dni. Wylęgły żółw waży 55-78 g, jest koloru szarobiałego i ma miękki pancerz. Jest bardzo ruchliwy i płochliwy. Po roku długość jego pancerza wynosi 15 cm. Dojrzewa w wieku 10-15 lat.

Żółwie olbrzymie są niebywale długowieczne: dożywają 100-150 lat.

Obydwa omawiane gatunki znajdują się od kilkudziesięciu lat pod ochroną. Na wyspach Galapagos została zorganizowana stacja naukowo-badawcza im. Karola Darwina, która zajmuje się badaniem i ochroną żółwi słoniowatych. Ograniczony odłów żółwi olbrzymich, ochrona gniazd z jajami i młodych dają już widoczne efekty i budzą nadzieję, że nie jesteśmy ostatnim pokoleniem mieszkańców Ziemi, którzy mogą oglądać te kolosalne gady.